Lęk to emocja, którą od czasu do czasu może odczuwać każdy – również dziecko czy nastolatek. Pomaga zachować ostrożność, przygotować się do trudnych sytuacji, zmobilizować siły. Problem pojawia się wtedy, gdy staje się codziennością: utrudnia naukę, sen, kontakty z rówieśnikami. Wielu młodych ludzi, którzy przeżywają silny stres i napięcie, nie potrafi o tym mówić. Jak rozpoznać, że to już nie chwilowy niepokój, lecz zaburzenie lękowe wymagające pomocy specjalisty?

Czym są zaburzenia lękowe i dlaczego coraz częściej dotyczą młodzieży?

Zaburzenia lękowe to grupa problemów psychicznych, w których lęk przestaje pełnić funkcję ochronną, a zaczyna paraliżować codzienne życie. W odróżnieniu od naturalnego niepokoju nie ma on wyraźnej przyczyny, jest silny, długotrwały i trudny do opanowania.

Najczęstsze stany lękowe, które występują u młodzieży:

● lęk społeczny – obawa przed oceną innych, wystąpieniami, kontaktami z rówieśnikami,
● napady paniki – nagłe ataki silnego lęku z objawami fizycznymi,
● fobie – np. lęk przed szkołą, jazdą autobusem, sytuacjami publicznymi,
● zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne (OCD) – natrętne myśli i rytuały,
● lęk uogólniony (GAD) – ciągłe zamartwianie się o przyszłość, zdrowie, naukę.

Współczesny nastolatek mierzy się z ogromną presją – wyników w szkole, oczekiwań rodziców i porównań w mediach społecznościowych. W sieci widzi idealne wizerunki rówieśników, co wzmacnia poczucie, że „nie jest wystarczająco dobry”.

Objawy zaburzeń lękowych u nastolatka – co powinno zaniepokoić rodzica?

Lęk u nastolatka może przybierać różne formy, a jego objawy często są mylone z buntem lub lenistwem. Warto więc przyjrzeć się uważnie zmianom w zachowaniu i emocjach dziecka.

Objawy emocjonalne to m.in. nadmierne zamartwianie się, trudność z rozluźnieniem, drażliwość, płaczliwość czy unikanie sytuacji społecznych. Nastolatek może mówić, że „ciągle się boi”, ale nie potrafi wskazać, czego konkretnie.

Równie uciążliwe bywają fizyczne objawy stanów lękowych: bóle brzucha, napięcie mięśni, przyspieszone bicie serca, duszności, trudności z zasypianiem. Często pojawiają się przed szkołą lub ważnym wydarzeniem.

Z kolei objawy behawioralne zaburzeń lękowych manifestują się: wycofaniem z kontaktów, spadkiem wyników w nauce, unikaniem zajęć, a czasem – wybuchami złości lub zamykaniem się w pokoju. Dziecko, które do tej pory było otwarte i aktywne, nagle przestaje wychodzić z domu czy odmawia spotkań z przyjaciółmi.

Jak rozmawiać z nastolatkiem, który doświadcza lęku?

Najważniejsze jest, by nastolatek poczuł się wysłuchany i zrozumiany. W rozmowie warto zachować spokój i unikać bagatelizowania problemu zdaniami typu „nie masz się czego bać”. Takie słowa mogą tylko pogłębić wstyd i poczucie osamotnienia.

Zamiast tego lepiej okazać akceptację i empatię: „Widzę, że się boisz. Co mogę zrobić, żeby Ci pomóc?”. Pomocne są pytania otwarte – „Co Cię najbardziej martwi?”, „Jak czujesz się w takich sytuacjach?”. Pokazują one, że rodzic nie ocenia, lecz stara się zrozumieć.

Nie trzeba mieć gotowych rozwiązań. Czasem największym wsparciem jest towarzyszenie dziecku w szukaniu pomocy u specjalisty. Psycholog pomoże nazwać emocje, nauczyć się je regulować i stopniowo odzyskiwać poczucie bezpieczeństwa.

Gdzie szukać pomocy – jak wygląda wsparcie w Gedeon Medica?

W Specjalistycznym Centrum Terapii Gedeon Medica młodzież z zaburzeniami lękowymi może liczyć na kompleksową pomoc. Proces leczenia zaczyna się od wizyty kwalifikującej, w której uczestniczy zarówno nastolatek, jak i rodzic.

Specjaliści – psycholog, psychoterapeuta, psychiatra – wspólnie oceniają, z jakim rodzajem lęku ma do czynienia pacjent i jakie formy terapii będą najskuteczniejsze. W zależności od potrzeb stosuje się różne metody: terapię poznawczo-behawioralną, terapię rodzinną lub indywidualną, a w niektórych przypadkach także wsparcie farmakologiczne.

Wczesna interwencja to najlepszy sposób, by zapobiec pogłębianiu się problemu. Dlatego jeśli rodzic zauważa niepokojące objawy, warto umówić się na konsultację psychologiczną – nawet jeśli nie ma pewności, czy to już zaburzenie. Pierwsza rozmowa w Gedeon Medica pomoże ocenić sytuację i zaplanować dalsze kroki.

Źródła:

Meslin-Kuźniak A., Nowicka-Sauer K., Psychoterapia poznawczo-behawioralna zaburzeń lękowych u dzieci i młodzieży ze szczególnym uwzględnieniem zaburzenia lękowego uogólnionego, „Psychiatria i Psychologia Kliniczna” 2020, 20(4), 274-282. https://www.psychiatria.com.pl/index.php/issues/2020-vol-20-no-4/psychoterapia-poznawczo-behawioralna-zaburzen-lekowych-u-dzieci-i-mlodziezy-ze-szczegolnym-uwzglednieniem-zaburzenia-lekowego-uogolnionego

Nitka-Siemińska A., Zaburzenia lękowe – charakterystyka i zasady leczenia, „Forum Medycyny Rodzinnej” 2014, 8(1), 37-43. https://journals.viamedica.pl/forum_medycyny_rodzinnej/article/download/37816/26730

Artykuł sponsorowany